2 Nisan 2010 Cuma

Francisko Goya "3 Mayıs" isimli tablosu


30 Mart 1746-1828











1792 İspanya.........Francisco Goya, ülkenin en ünlü ressamıdır. İspanya kralı IV. Carlos’un himayesinde resim yapmaya başlamıştır. Savaşın soğuk yüzü ünlü sanatçıyı da vurmuş ve bir süre hapiste yatmasına da neden olmuştur. Sonucunda ise Goya sağır olacak ve ruhsal sağlığı da giderek kötüye gidecektir.
Prado Müzesi’nde bulunan “Madrid Dos De Mayo 1808 (3 Mayıs)” isimli resmi Goya’nın bizlere savaşın insanlar üzerindeki etkilerini ve acımasızlığını anlatan bir delil olarak sunduğu kaynaklardan biridir. Sanatçılarda savaştan oldukça rahatsızlık duymuşlar ve zarar görmüşlerdir ve savaşa karşı bir tutum olarak eserlerinde dönem dönem savaşı konu edinen eserler üretmişlerdir. Goya’nın 3 Mayıs adlı eseri de bunlardan bir tanesidir.
Goya; 2 mayıs günü yakalanıp ertesi gün idam edilmek üzere götürülen insanları resminin konusu olarak seçmiştir. Bu resmin gerçekleri yansıttığını da o dönemdeki belediyeye ait şikayet dosyalarının gün yüzüne çıkarılmasıyla öğrenmekteyiz. Dosyalarda 3 mayıs günü idam edilen insanların yakın akrabalarının şikayette bulunması ve tazminat istemeleri yer almaktadır. Bu idam olayında iki polis, bir gümüşçü, bir rahip ve birkaç tanede sıradan insan tutsak edilmiştir. Döneme ait isyanların din uğruna ve Katolik taraftarlarının isyanları sonucunda meydana geldiği bilinmektedir.
Sanatçı tüm tuvallerini ıslak boya tekniğini kullanarak çalışmaktaydı. Alttaki boya katmanının kurumasını beklemeden üzerine tekrar boya katmanları ekleyerek çalışmak, sanatçının vazgeçemediği bir kural gibiydi.
“3 Mayıs” isimli resminde sanatçı, hareket olgusunu sadece renk kullanarak elde etmiştir. Resimde en fazla göze çarpan figür, beyaz gömlekli adamdır. Bu beyaz gömlekli tutsak kollarını iki yana açmasıyla dini sembolize olarak kabul edilen (haç) çarmıha gerilmeyi anımsatıyor ve bunu da figürün X işaretine benzer bir hareketle tasvir edilmesinden anlamaktayız. Beyaz gömlekli figürün bu şekilde duruşundan dolayı izleyenin dikkatinin o figüre kaymasını ve odaklanmasını sağlamaktadır. Asileri köşeye sıkıştıran İspanyol askerlerin duruşu ise iktidarı sembolize etmesi için kullanılmış, adeta makineleştirilmişlerdir. Yani makineler gibi duygusuz ve ruhsuz birer aygıt olmuşlardır.
Goya 3 Mayıs adlı resmini yapmasındaki tek amacının; yaşadığı dönemdeki güncel olayları resmederek belgelemek, bu resimlerin bir haber görevi görmesi ve gerçekte yaşanmış bu olayları bizlere aktarmak istemesidir. Çünkü İspanya’da 17. yy’da yapılan resim ya da gravürler, güncel olayların insanlara aktarılmaya çalışılma çabasından doğmaktadır. Dönemin resimleri bir nevi gazete görevini yerine getiriyorlardı ve Goya’da bu fikirle resmini yapmıştır.
“Projenin ülkemiz için önemi” paragrafıyla başlayan yazısıyla sanata olan desteğini belgelemiş olan dönemin Ekselansları 7. Ferdinant’ın siparişi üzerine, Goya 3 Mayıs isimli resmini bitirdiyse de içinde bulundukları savaş yüzünden parasını alamamıştır.
Goya’nın resmi, kendisinden sonra gelecek olan sanatçılar için de tartışmalara ve farklı atıflara sebep olacaktır. Bunlardan sanatçılardan bir tanesi Monet’tir. Monet’in 17. yy’da yaşanmış o günkü olaylar hakkında yazılmış bir belgedeki yazıları okuyarak resmettiği eserinden anlamaktayız. Picasso dahi bu resim hakkında birkaç tez öneri sürmüştür. Goya’nın gökyüzünde kullandığı siyah rengin, sadece siyah bir renk olduğunu, bu rengin hiçbir anlam içermediğini ve resimdeki ışığınsa yerde bulunan fenerden geldiğini ve bu ışığın çokta önemli bir göndermede bulunmadığını söylemiştir. Günümüz ressamlarından olan Robert Ballagh’ta 3 Mayıs isimli resmi kendi tarzıyla kopyaladı ve ortaya çıkardığı çalışmasına da “3 Mayıs 1970” adını koydu. Ballagh bu çalışmasını düz ve sade formları kullanarak ve figürlerin dış formunu da siyah belirleyici çizgiler atarak oluşturdu. Günümüz sanatçılarının çoğunlukla tercih ettiği akrilik boyadan faydalanarak kopyaladığı eseri seçmesindeki amacını da Ballagh şu sözlerle açıklamıştır; “bu eseri kopyalamaktaki amacım herhangi bir şeyi anlatmak ya da ileri sürmek değildir benim tek düşüncem Goya’nın 3 Mayıs adlı resmini günümüze taşımaktı” demiştir.

Hiç yorum yok: